SINO ANG KAUSAP NI RIZAL

Ang pagsasalita ng walang sapat na batis at basehan ay hindi lamang kapalaluan o kapangahasan kundi kamangmangan. Pagkatapos kong basahin ang ilan sa mga akda at mga liham ng ating pambansang bayaning si Dr. Jose Rizal, nabago ang aking oryentasyon sa pagkakakilala sa kanya. Hindi nabago sa paraang mula sa pangit na imahe ay naging maganda ang pagtingin ko sa kanya. Noon pa man ay may respeto na ako kay Dr. Rizal ngunit ang pagbabasa ng kanyang mga akda ay nagpalawak sa angulong tinitingnan ko sa kanyang pagiging pambansang bayani. Sa lahat ng kanyang mga akda, ang Tungkol sa Katamaran ng mga Pilipino, ang pinakatumatatak sa akin.

Ang Isang Bayani ay may Pagpapahalaga sa Mayamang Nakaraan

Sa akdang ito, nagpakita si Rizal ng kaunting kasaysayan ng Pilipinas bago dumating ang mga Espanyol. Saludo ako kay Rizal sa pagsusulat ng artikulo na may sapat na basehan at batis. Saludo ako sa kanya dahil naglaan siya ng panahon upang maihayag ang pamumuhay ng ating mga ninuno bago dumating at noong kadarating pa lamang ng mga Kastila. Inalis ng mga Espanyol ang mayamang kultura at pamumuhay natin sa isipan ng ating mga ninuno ngunit ang akdang ito ay hinahayaan tayong sumilip sa produktibong nakaraan ng ating mga ninuno. Ang karaniwang bayani ay nakikipaglaban sa kalayaan at kapakanan ng kanyang bansa, si Rizal naman ay sinisigurong ang mayamang pinagmulan ng ating bansa ay hindi makalimutan ng susunod na henerasyon sakaling makamtan muli ang kalayaan.

Napatunayan ko na ang bansag na pambansang bayani kay Dr. Rizal ay hindi lamang dahil sa kanyang pagkamatay para sa bansa kundi dahil nabuhay rin siya para sa bansa. Ang pagsulat ng ganitong mga akda ay isang magandang pamana sa mga susunod na henerasyon. Hindi na ako nagtataka na siya ang pinakapipitagang bayani dahil ang kanyang mga akda ay hindi lamang nagpapasaring sa gobyerno ng Espanya, kundi pati na rin, nag-aangat ito sa pagpapahalaga sa ating mga sarili− pagpapahalagang hindi galing sa puri ng mga tagalabas kundi mula sa ating sariling kasaysayan. Maganda itong basahin ng kabataan lalo na ngayong karamihan ay iwinawaksi ang kanilang Pilipinong identidad.

Balanseng pagsusulat

Inilahad ni Rizal ang mga sanhi ng pagiging tamad ng mga Pilipino; ang karamihan sa mga sanhi at dahilan na ito ay ibinibigay ang sisi sa ating mga mananakop. Magkagayunman, sa bandang huli ng kanyang akda ay binanggit niya pa rin na may kasalanan pa rin tayo sa paglaganap ng katamaran. Hindi nilimita ni Rizal ang sisi sa mga Epanyol upang gawing kampante ang mga Pilipino na walang silang ginagawang masama. Habang iminumulat niya ang mga Pilipino sa mga kasamaan ng mga Espanyol na nagdulot ng katamaran, hindi pa rin niya nalimutang banggitin ang kontribusyon ng mga Pilipino sa pagpapanatili ng ganitong sistema ng lipunan. Hindi siya one-sided kumbaga.

Bakit HINDI TAGALOG?

Isang mahalagang konsiderasyon sa pagsusulat ng akda ay ang mga mambabasa nito. Sa kapanahunan ni Rizal, kakaunti lamang ang ang nakakaintindi at nakakabasa ng wikang Espanyol. Ang karamihan ng akda ni Rizal ay orihinal niyang isinulat sa banyagang wikang ito. Dahil dito lumalabo ang pagbasa ko sa akda niyang Tungkol sa Katamaran ng mga Pilipino. Marahil ay isinulat niya ang akdang ito upang sagutin ang mga pangungutya ng mga Kastila sa mga Pilipino tungkol sa katamaran ng mga ito. Naiintindihan ko na hirap si Dr. Rizal sa pagta-Tagalog ngunit ang liham na ginawa niya para sa kadalagahan ng Malolos ay pinilit niyang isulat sa Tagalog. Ginawa niya marahil ito upang siguraduhing maiintindihan siya ng kadalagahan sa Malolos. Ang Tungkol sa Katamaran ng mga Pilipino, sa palagay ko, ay isang paglaban sa paratang na ibinabato ng mga Espanyol. Sa paggamit niya ng wikang hindi naman laganap na naiintindihan ng mga Pilipino noong panahong iyon, maaaring masabi na hindi nakaukol ang akda upang mabasa ng madlang Pilipino.

Hindi natin malalaman ang katotohanan, ang kaya lang nating gawin ay basahin at magbigay ng mga interpretasyon sa kanyang mga ginawa. Tama man o mali, akma man o hindi ang kanyang mga ibinahaging pananaw sa kanyang mga akda, ang pinakamahalaga ay basahin natin ang mga ito ng mayroong bukas na isip. Gamitin, baguhin, pagyabungin ang kanyang mga ideya para sa ikauunlad at muling pagbangon natin.